Wat kan participatie opleveren?

De manier waarop je participatie organiseert heeft grote invloed op wat het oplevert. Het is niet iets dat je ‘even’ afvinkt.

Wat participatie kan opleveren hangt nauw samen met de doelen die je hebt gesteld en het plan dat je hebt uitgestippeld daarnaartoe. Natuurlijk kan het ook onbedoelde of onverwachte uitkomsten hebben. Misschien was je op zoek naar inhoudelijke input, maar leidde het voornamelijk tot weerstand van inwoners of juist een versterkte vertrouwensband. Of is er een sterke voorkeur voor een zoekgebied waar je als gemeente of RES-regio nog niet aan had gedacht. Dat is ook het mooie aan het laten meepraten van inwoners: het levert nieuwe perspectieven en frisse ideeën op. 

Houd daarom van tevoren rekening met verschillende uitkomsten van het participatietraject en sta open voor een ander resultaat dan je had verwacht of gewild.

1. Verandering in acceptatie en draagvlak

Een bekende aanname is dat participatie automatisch leidt tot draagvlak. Hoewel participatie kan bijdragen aan draagvlak, hoeft dat niet altijd het geval te zijn. Het laten meepraten van de omgeving kan ook leiden tot minder acceptatie en draagvlak voor de plannen. De manier waarop je participatie organiseert en het gesprek voert, heeft daar grote invloed op. 

VOORBEELD: hoe participatie tot meer draagvlak leidde

TU Delft heeft de Participatieve Waarde Evaluatie (PWE) ontwikkeld. De essentie van een PWE is dat een grote en diverse groep burgers advies geeft over een keuzevraagstuk van een overheid. In een online omgeving wordt het keuzevraagstuk nagebootst. Burgers doorleven het dilemma van de bestuurder en geven advies. Bekijk de uitleg op YouTube.

PWE is door TU Delft en het Nederlands Platform Burgerparticipatie en Overheidsbeleid (NPBO) ingezet voor de RES binnen de gemeente Súdwest-Fryslân. Burgers waarderen dat ze in een PWE op een laagdrempelige en genuanceerde manier kunnen participeren. Dit vergoot het begrip en bewustwording van afwegingen die moeten worden gemaakt in de RES. Lees meer over de PWE aanpak in de gemeente Súdwest-Fryslân.

VOORBEELD: hoe participatie aanvankelijk tot minder draagvlak leidde

In de regio Hoeksche Waard leek het aan het begin van het RES-traject logisch om met de RES voort te bouwen op de vastgestelde Regionale Energievisie Hoeksche Waard 2016-2020. Die heeft als doel een energieneutrale Hoeksche Waard in 2040. Tijdens bijeenkomsten en gesprekken met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties bleek dat de regio daar geen draagvlak voor kreeg. Het ging te snel en deelnemers konden het niet overzien. Om in 2040 energieneutraal te zijn is meer grootschalige duurzame opwek door wind- en zonneparken op land nodig dan de RES vraagt. Hiervan schrokken de aanwezigen tijdens de eerste meedenkbijeenkomst. Toen is besloten in de RES alleen de grootschalige zon- en windprojecten op te nemen die al afgerond, in uitvoering of in procedure zijn (de ‘pijplijn-projecten’). Lees het volledige praktijkverhaal van de regio Hoeksche Waard.

3. Inhoudelijke input

Door inwoners en stakeholders te betrekken bij plannen voor duurzame energie, breng je kennis uit de samenleving bijeen. Dit kan leiden tot nuttige inhoudelijke input die je mogelijk kunt gebruiken in de plannen. Houd er rekening mee dat waarschijnlijk niet alle inhoudelijke input bruikbaar is.

4. Inzicht in belangen

Participatie leidt tot een beter inzicht in de verschillende belangen die er in het gebied spelen. Dit is belangrijke informatie bij het maken van afwegingen voor plannen voor duurzame energie opwek. Ook ben je voorbereid als de wensen en meningen erg uiteen blijken te lopen. 

5. Vergroten van kennis

Het betrekken van de omgeving vergroot de kennis van inwoners en stakeholders over het opwekken van duurzame energie. Ook kan het inwoners en stakeholders bewuster maken van andere trajecten binnen de gemeente, waar zij ook aan kunnen bijdragen of door geholpen kunnen worden. Of simpelweg over hoe de provincie, gemeente of RES-regio werkt. Andersom leren overheden hoe ondernemers, inwoners en andere stakeholders tegen de energietransitie aankijken en waar kansen (of drempels) liggen.

Meer lezen

Column van dr. Eva Wolf (Tilburg University) over de Waarde van Weerstand