Wat doe je als wat je ophaalt niet in lijn is met de plannen voor duurzaam opwekken?
Het kan zijn dat de uitkomsten van het participatietraject niet zijn wat je ervan gehoopt of verwacht had. Misschien komt uit het participatietraject een suggestie voor een zoekgebied waar je nog niet aan had gedacht. Of blijkt dat er flinke weerstand is tegen het plaatsen van windmolens en zonnepanelen.
Dat is het mooie aan het laten meepraten van andere groepen: het levert nieuwe perspectieven en frisse ideeën op. Bedenk dat weerstand ook een vorm van betrokkenheid is: zonder wrijving geen glans.
In het uiterste geval zijn de uitkomsten niet bruikbaar: het past niet in de plannen of het is simpelweg niet genoeg om de opgave voor duurzame opwek te halen. Wanneer je vooraf duidelijke kaders hebt gesteld waarover de deelnemers mogen meepraten en wat je met hun input gaat doen, heb je een goede basis om naar de deelnemers terug te koppelen waarom iets niet kan.
Heb je deze kaders vooraf niet gesteld? Dan is het belangrijk om in elk geval twee dingen te doen:
- Koppel terug naar de deelnemers waarom er niets met hun input kan worden gedaan. Wees eerlijk: als er geen bestuurlijk draagvlak is, geef dit dan aan. En steek de hand in eigen boezem als dit komt doordat er vooraf niet goed genoeg afgestemd is intern. Geef ook aan welke lessen je hebt geleerd en hoe je die in de toekomst in de praktijk wil gaan brengen.
- Zoek, indien mogelijk, naar een compromis om de deelnemers toch enigszins tegemoet te komen. Of geef de deelnemers een kans om te stemmen over enkele – wel haalbare – scenario’s in een volgende bijeenkomst.
Natuurlijk zorgt nieuwe kennis of veranderende omstandigheden soms voor onverwachte wendingen in het proces. Daar valt niet altijd vooraf op te anticiperen. Maar bedenk: mensen zijn over het algemeen vergevingsgezind, zolang ze tijdig en heldere uitleg krijgen over het waarom. Daarom is een communicatiestrategie een essentieel onderdeel van elk participatieplan.
Ten slotte: Erken de waarde van weerstand en accepteer dat niet alle tegengestelde belangen op te lossen zijn. Houd je van een bepaalde groep inwoners weerstand bij plannen? Wees dan duidelijk over waarom je toch een beslissing neemt en de andere manieren waarop inwoners hun belangen kunnen verdedigen, bijvoorbeeld via de rechter. Niet alles hoeft via participatietrajecten opgelost te worden.
Dilemma-logica kan je verder helpen
Met complexe maatschappelijke opgaven zoals de RES is het onoverkomelijk dat verschillen in mening ontstaan. Maar, hoe kom je dan toch samen verder? De methode dilemma-logica helpt om schurende belangen boven tafel te krijgen, op zoek te gaan naar gedeelde belangen en perspectief te bieden. Dat gebeurt in drie stappen:
- Erken de zorgen
Ga na wie betrokken zijn bij het dilemma en wat hun zorgen en verlangens zijn. Wat schuurt? - Orden de zienswijzen
Breng in kaart wat betrokkenen scheidt en bindt. Schets de bandbreedte (kaders, scenario’s). - Bied perspectief
Benut gedeelde vragen, waarden en wensen om te bepalen wie wat kan doen. Spreek dat af.
VOORBEELD
In de gemeente Leidschendam-Voorburg gebeurde iets vreemds. In de Lokale Energiestrategie bleek geen ruimte voor windenergie. Opvallend, omdat de gemeente Leidschendam-Voorburg eerder een traject startte om bewonersparticipatie bij energie-initiatieven vorm te geven. Kortom, er waren belangenverschillen tussen nationale afspraken, wat inwoners willen en wat de gemeenteraad wenst. Met de dilemma-logica gingen ze opzoek naar de common-ground.