Hoe kun je m.b.t. de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) participatie vormgeven?

De Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) is een belangrijke nieuwe wet in Nederland die gaat over de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Deze wet, die naar verwachting in 2024 in werking zal treden, geeft gemeenten extra instrumenten om de overstap van aardgas naar duurzame warmtebronnen te bevorderen.

De Wgiw is onderdeel van het bredere klimaatbeleid in Nederland en heeft als doel om de uitstoot van broeikasgassen afkomstig van gebouwen terug te dringen. Momenteel wordt een groot deel van de gebouwen in Nederland verwarmd met aardgas. De Wgiw moet gemeenten in staat stellen om samen met bewoners, bedrijven en andere stakeholders te werken aan de transitie naar een duurzame warmtevoorziening.

Belangrijkste onderdelen van de Wgiw zijn:

• Aanwijzen van warmtegebieden: gemeenten krijgen de bevoegdheid om bepaalde wijken of buurten aan te wijzen als 'warmtegebied'. In deze gebieden kunnen zij vervolgens maatregelen nemen om de overstap naar duurzame warmte te faciliteren.
• Warmteplannen: gemeenten moeten voor elk warmtegebied een warmteplan opstellen. Hierin staat onder meer welke duurzame warmtebronnen er in het gebied beschikbaar zijn, wat de kosten zullen zijn voor bewoners en welke tijdsplanning wordt gehanteerd.
• Aansluitplicht: in sommige gevallen kunnen gemeenten een 'aansluitplicht' opleggen. Dit betekent dat gebouweigenaren verplicht zijn om aan te sluiten op een duurzaam warmtenet, als dat technisch en economisch haalbaar is.
• Gebouwgebonden financiering: de Wgiw maakt het mogelijk om gebouwgebonden financiering aan te bieden. Hierbij kunnen bewoners een lening afsluiten voor de kosten van verduurzaming, die vervolgens wordt terugbetaald via de energierekening.

Participatie in de Wgiw

De Wgiw stelt dat gemeenten verplicht zijn om bewoners en andere belanghebbenden actief te betrekken bij het opstellen van warmteplannen en het nemen van maatregelen. Dit met als doel een breed draagvlak te creëren voor de warmtetransitie en de belangen van bewoners goed mee te nemen. Concreet betekent dit dat gemeenten moeten zorgen voor:

• Goede informatievoorziening over de plannen en de impact voor bewoners.
• Ruimte voor inspraak en het meenemen van input van bewoners.
• Ondersteuning en begeleiding van bewoners bij het treffen van maatregelen.
• Aandacht voor betaalbaarheid en financiële haalbaarheid voor bewoners.

Wanneer gaat de Wgiw in?

De Wgiw is op dit moment nog in voorbereiding en zal naar verwachting in 2024 in werking treden. Gemeenten krijgen daarna de tijd om hun warmteplannen op te stellen en uit te voeren. De precieze termijnen zullen nog nader worden uitgewerkt.

Meer lezen

• Op de website van NPLW staat een handreiking warmteprogramma. Deze beschrijft onder andere aan welke vereisten een warmteprogramma moet voldoen en het proces van opstellen.
• In de presentatie 'De Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie en Participatie' van VNG wordt o.a. ingegaan op de samenhang met de Omgevingswet en de instrumenten.
• Volkshuisvesting Nederland gaat uitgebreid in op de mogelijkheden voor participatie binnen de Wgiw en biedt een speciale praatplaat met een stappenplan.