KweekZon: zonnestroom voor en door Haarlemmers

Financiële participatie in projectfase

Sinds kort leveren 662 zonnepanelen op de kassen in de Haarlemmer KweekTuin zo’n 180 MWh stroom per jaar, genoeg voor 65 huishoudens. Dankzij KweekZon, een coöperatie van buurtbewoners. Bestuurslid Remco van Kessel is trots. ‘We hebben er 4 jaar hard voor gewerkt en gaan er nu 15 jaar van genieten.’

Feiten en cijfers

Zonne-installatie KweekZon

Aantal zonnepanelen: 662
Opbrengst stroom: ca. 180 MWh per jaar
Terugleveren stroom: Greenchoice
Eigenaar zonne-installatie: KweekZon Coöperatieve Energie U.A.
Eigenaar daken en gebouwen: gemeente Haarlem

Participatie

Soort participatie: financiële participatie in projectfase
Initiatiefnemers coöperatie: vrijwilligers uit Haarlem
Leden coöperatie: 123 buurtbewoners
Kosten aandeel: leden kopen een of meer zonnestroomdelen à € 320,-
Opbrengst leden: zij krijgen van hun eigen energieleverancier de energiebelasting terug over de energie die zij opwekken. Daarnaast keert KweekZon jaarlijks, na aftrek van kosten, de stroomopbrengst uit aan de leden.
Terugverdientijd: 8 tot 10 jaar

In juli 2017 bezocht Remco een infoavond van de Werkgroep installaties en gebouwen van de Haarlemmer KweekTuin, een stadspark waar vrijwilligers samen met de gemeente Haarlem duurzame projecten ontwikkelen. Op de agenda stond het idee om de voormalige StadsKweektuin uit te breiden met een collectieve zonnestroominstallatie voor en door de buurt. Een goed plan, vond Remco. Samen met een aantal andere buurtbewoners ging hij enthousiast aan de slag om het ten uitvoer te brengen. ‘We dachten: als de wil er is, dan kunnen we het ook.’

Rendabele businesscase

Stap één was uitzoeken of een zonneproject in het stadspark rendabel kon zijn. ‘De Haarlemmer KweekTuin is eigendom van de gemeente’, zegt Remco. ‘Er is volop activiteit in het park, we hadden dus met veel betrokkenen te maken. De gemeente bood aan dat we gratis gebruik mochten maken van de daken van de gebouwen en kassen om de panelen op te leggen. Vanuit die gedachte zijn we gaan kijken of we als coöperatie, met behulp van de destijds nog geldende postcoderoosregeling, een businesscase konden maken met een terugverdientijd van maximaal 10 jaar.’

Dat zag er in eerste instantie gunstig uit. Maar na enige tijd kwamen er kinken in de kabel. Remco: ‘Om de investering rendabel te maken, moesten we onder andere zonnepanelen leggen op het gebouw van Natuur- en Milieueducatie (NME) Haarlem en op een palmenkas. Maar de gemeente bleek toch andere plannen te hebben met het gebouw van de NME. En de NME wilde geen panelen op de palmenkas, omdat ze bang waren dat de tropische planten dan dood konden gaan vanwege gebrek aan licht. Daarmee viel onze businesscase in duigen. Een enorme domper. We bekeken allerlei alternatieven en hebben zelfs ingesproken in de raad, maar het bleef er somber uitzien.’

Doorbraak

Tot overmaat van ramp bleek ook nog dat een ander deel van de kassen, met daarin onder andere het Kweekcafé, niet stevig genoeg was om veilig zonnepanelen te dragen. Toch gaven de initiatiefnemers niet op. En zo ontstond er een doorbraak. ‘Door de weerstand die we ontmoetten, kwamen we bij een ander contact binnen de gemeente terecht’, blikt Remco terug. ‘Dat bleek een directeur te zijn met het juiste mandaat. Toen veranderde alles. Ons plan werd een cocreatieproject met de gemeente, dat voor ons zelfs positiever uitpakte dan waar we mee begonnen. De gemeente nam de kosten van de benodigde versteviging van de kassen op zich. Bovendien wilden zij ook de verzwaring van een elektriciteitsleiding financieren die nodig was om de opgewekte stroom te kunnen terugleveren aan het net.’

Innovatieve constructie

Toen het project begin 2020 toch levensvatbaar bleek, hebben de initiatiefnemers energiecoöperatie KweekZon formeel opgericht. De coöperatie kon nog net gebruikmaken van de postcoderoosregeling, waarbij deelnemers in een energiecoöperatie 15 jaar lang korting kregen op de energiebelasting. Intussen is die regeling vervangen door de Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE). ‘Zo konden we in 2020 eindelijk echt aan het werk’, zegt Remco. ‘De leden van de coöperatie stortten geld en we sloten met Greenchoice een overeenkomst voor het terugleveren van de stroom. Begin 2021 werden de zonnepanelen daadwerkelijk aangebracht door de installateurs.’ De panelen zijn deels geplaatst op de verstevigde, hoge kassen met het Kweekcafé, en op een timmerloods. Op een ander – lager – deel van de kassen is gekozen voor een innovatieve constructie, waarbij de panelen niet op het dak van de kassen liggen, maar ze het glas op het dak helemaal vervangen. ‘Een bijkomend voordeel daarvan is dat het nu in de zomer minder heet wordt in de kassen, wat prettiger is voor de mensen die erin werken’, aldus Remco.

In augustus 2021 is KweekZon onder luid applaus officieel geopend. De 123 leden van de coöperatie dragen vanaf nu bij aan verduurzaming van de energievoorziening, zonder dat zij zelf panelen op hun dak hoefden te leggen. In ruil daarvoor krijgen zij van hun energieleverancier jaarlijks korting op hun energierekening en ontvangen ze vanuit de coöperatie hun deel van de opbrengst van de verkochte stroom. ‘Zo verdienen we als coöperanten in 8 tot 10 jaar onze investering terug’, zegt Remco. ‘We hebben er 4 jaar hard voor gewerkt en gaan er nu 15 jaar van genieten!’

Randvoorwaarden checken

Wat valt er volgens Remco van dit proces te leren? ‘Dat je als beginnende coöperatie tegen behoorlijk wat hobbels kunt aanlopen, maar dat je je daardoor niet moet laten ontmoedigen’, zegt hij. ‘Cruciaal is wel dat je een aantal randvoorwaarden van tevoren checkt: is er ruimte op het net om de opgewekte stroom terug te leveren? Vinden de eigenaar van de daken én de gebruikers het goed dat er zonnepanelen op komen te liggen? Zijn de daken stevig genoeg om de panelen te dragen? En: heb je als coöperatie de kennis in huis om een zon- of windproject aan te kunnen? Wij hebben vrijwilligers met zowel technische expertise, als met een financiële, juridische of communicatieachtergrond. Daar hebben we veel baat bij gehad.’ Voor Remco smaakt het project naar meer. ‘Ik haal zoveel inspiratie uit het feit dat je samen zo’n mooi resultaat kunt boeken, dat ik heb besloten tot een carrièreswitch. Ik ga verder als zelfstandig projectmanager op het gebied van duurzaam ondernemen.’ Hij lacht: ‘Wie belangstelling heeft, mag bellen.’

Meer informatie

Website KweekZon
Bekijk hier een filmpje over KweekZon

Contactpersoon

Remco van Kessel
remco@passion4progress.nl
T 06 239 77 634